Cá có hình dạng bên ngoài giống như cá bống tượng và cũng là một loài cá dữ. Cá bống dừa (CBD) có màu đen đậm hay nhạt tùy vào môi trường nước đang sống. CBD là sản phẩm mà tự nhiên ban tặng cho vùng sông nước tiếp giáp với biển. Đây là loài cá sống và phát triển mạnh ở vùng lợ, rất quen thuộc với người dân Bến Tre nói riêng và miền Tây Nam bộ nói chung. Trong tự nhiên, cá sống ở sông, rạch, ao vườn và đặc biệt là vùng có nhiều cây dừa nước phát triển. Cá có khả năng sinh sản phát triển rất nhanh và thích nghi tốt với điều kiện môi trường.
Cá thích sống trong điều kiện có nhiều bùn và thường trú ẩn trong hang, hốc, khe giữa hai bẹ dừa nước, bọng trái dừa chuột khoét…. Cá có thể vùi dưới bùn rất lâu và sống trong điều kiện nước cạn hoặc ít nước. Lợi dụng đặc tính này mà người dân khi đánh bắt được đã vận chuyển cá đi đường dài trong thời gian từ 4-6 giờ không cần nước mà cá vẫn sống. Tỉ lệ chết trong quá trình vận chuyển khô thường thấp chỉ vài phần trăm và đa số những con cá chết đều do đã bị xây xát trước đó.
CBD là loài cá linh hoạt, ăn tạp nhưng thích mồi có nguồn gốc là động vật hơn. Đây là loài cá duy nhất câu không cần lưỡi và có thể câu được nhiều con cùng lúc. Cách câu là dùng sợi chỉ câu luồn qua một hoặc nhiều con trùn sao cho chiều dài mồi câu từ 5-10 cm trở lên rồi đợi lúc triều cường, đặt mồi câu ở chỗ đầu nguồn nước chảy vào ao mà câu. Những người đặt lợp đã dùng mồi tanh đặt khi nước lớn vào và thu hoạch khi nước cạn. Các loại mồi thường dùng để đặt lợp là tép, còng, con bà chằn, trùn….Với cách làm này có rất nhiều lúc khi thu hoạch cả lợp đầy kín chật những cá.
Trong tự nhiên cá có thể sống trong mật độ dày, điều kiện khắc nghiệt mà vẫn tồn tại và phát triển. Bộ máy tiêu hóa của cá rất tốt, chúng có thể tiêu hóa càng, ngoe của cua, tôm, còng… một cách dễ dàng vì vậy người ta thường dùng các thức ăn trên để làm mồi bẫy cá.
Cá thường bắt cặp vào một số ngày trong tháng, thường 14 đến 18 âm lịch. Biết được đặc tính này, người dân thường đi bắt cá “bống bợp” vào những ngày nêu trên và thường bắt được hai con và cả hai thường là cá to. Thời điểm đặt lợp được nhiều cá là vào đầu con nước, cụ thể từ mồng chín đến 12 âm lịch hàng tháng.
Thịt cá bống dừa có sớ mịn, dai, vị ngọt, ít xương, ít mỡ, không có mùi tanh hoặc mùi hôi cỏ, hôi bùn như nhiều loại cá khác. Sau khi nấu chín thì phần thịt và xương tách rời nhau dễ dàng nên khi ăn ít khi bị hóc xương. Từ CBD có thể chế biến ra các món ăn mang đậm nét quê hương như cá bống kho tiêu, kho tộ, nấu canh chùm ngót, cá chưng tương…. Với các món ăn này ai đã từng thưởng thức thì khó quên hương vị của miền thôn dã.
Trong tự nhiên lượng cá sản sinh ra rất nhiều. Nhờ vào việc biết rõ đặc tính của cá mà người dân đánh bắt rất hiệu quả mang lại nguồn thu nhập rất đáng kể cho gia đình. Một người chuyên nghiệp có thể bắt được nhiều nhất đến 50 kg/ngày. Có gia đình vài ba người cùng bắt, lúc cao điểm có thể từ 70 kg đến cả trăm kg/ngày. Chính vì dễ đánh bắt nên việc khai thác đã bị lạm dụng quá mức. Khi bắt được thì cá to, cá nhỏ đều tiêu thụ hết, nhưng hầu hết cá bắt được đều là cá nhỏ (còn gọi là cá “nhi đồng”).
Cá to có chiều dài thân trên 10 cm với trọng lượng cá thể từ 15 gram trở lên, cá nhỏ chiều dài thân dưới 7cm, trọng lượng cá thể dưới 10 gram. Giá thu mua của các thương lái tại Bến Tre tùy nơi có biến động từ 25.000-35.000 đồng/kg, trong đó cá có đủ các kích cỡ. Các thương lái khi vận chuyển bằng xe hai bánh đến phân phối tại thị trường TP. HCM thì mỗi chuyến đi có thể chở từ 60-80 kg cá và cỡ cá lớn được bán ra từ 60.000-80.000 đồng/kg, cá nhỏ từ 35.000-45.000 đ/kg. Cá chết trong quá trình vận chuyển được bán bằng phân nửa đến 2/3 giá cá sống tùy vào kích cỡ. Điều này cho thấy cư dân thành phố cũng quen thuộc và rất ưa chuộng món ăn từ cá bống dừa.
Trong các ao vườn nuôi tôm càng xanh, lúc thu hoạch sau 3-4 tháng nuôi tôm thì thường có một số ít CBD còn sót lại 5-10 con với trọng lượng cá thể từ 50 gram trở lên, đôi khi có một số cá đạt trọng lượng đến 100 gram. Khi bắt cá ngoài tự nhiên đã có cá đạt trọng lượng đến 130 gram/con.
Theo Sở KH&CN Bến Tre
©2015 Bản quyền thuộc về www.dntg.vn. Ghi rõ nguồn DNTG.VN – Mỗi Năm Học Một Điều Mới – khi bạn phát hành lại thông tin từ website này.
